Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

Σημειωματάρια - Αλμπέρ Καμύ



Όλη μου η προσπάθεια, σε όλες τις καταστάσεις, στις δυστυχίες, στις απογοητεύσεις, είναι να ξαναβρίσκω τα σημεία επαφής. Επαφές με την αλήθεια, αρχικά με τη φύση, κι ύστερα με την τέχνη αυτών που έχουν καταλάβει, και με τη δική μου τέχνη αν είμαι ικανός. Διαφορετικά με περιμένουν ακόμα το φως και το νερό και η μέθη και τα υγρά χείλη του πόθου.
Η ψυχολογία είναι πράξη – όχι σκέψη γύρω από τον εαυτό μας. Ορίζεται κανείς στη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής. Το να γνωρίζει απόλυτα τον εαυτό του σημαίνει το θάνατό του.
Η προσπάθεια αποφέρει πάντοτε ένα κέρδος, όποιο κι αν είναι αυτό. Ζήτημα τεμπελιάς για όσους δεν πετυχαίνουν.
Αυτών που ξέρουν ότι ένα ακραίο σημείο φτώχειας συναντά πάντοτε την πολυτέλεια και τον πλούτο του κόσμου
Κάθε φορά που κάποιος υποχωρεί στις ματαιοδοξίες του, κάθε φορά που σκέφτεται και ζει για να «φαίνεται» προδίδει. Κάθε φορά, η μεγάλη δυστυχία του να θέλω να φαίνομαι με μείωνε πάντα απέναντι στην αλήθεια. Δεν είναι απαραίτητο να δίνεται κανείς στους άλλους, μόνο σ’ εκείνους που αγαπά. Γιατί τότε δεν δίνεται για να φανεί αλλά για να δώσει. Υπάρχει πολύ περισσότερη δύναμη σ’ εκείνον που δε φαίνεται παρά μόνο όταν είναι ανάγκη.
Δε θα ήμουν άξιος να αγαπήσω τη γύμνια των ακτών, αν δεν ήξερα να μένω γυμνός μπροστά στον εαυτό μου.
Ναι αλλά δε θα έχω παραλείψει τίποτα από την αποστολή μου, που ήταν η ζωή. Να μην αρνείσαι να αξιώνεις πάντα περισσότερα.
Νίτσε: Τι επιθυμούμε λοιπόν ως προς την ομορφιά; Να είμαστε ωραίοι. Φανταζόμαστε ότι αυτό συνδέεται με μια μεγάλη ευτυχία, πράγμα που αποτελεί πλάνη
Στην Κόρινθο δύο ναοί γειτονεύουν: ο ναός της βίας και ο ναός της αναγκαιότητας (η βία μόνο όταν υπάρχει αναγκαιότητα)
Υπάρχει μόνο μία και μοναδική μοίρα, ο θάνατος. Στο διάστημα από τη γέννηση μέχρι το θάνατο τίποτα δεν είναι αποκρυσταλλωμένο: μπορεί κανείς να αλλάξει τα πάντα, ακόμα και να σταματήσει τον πόλεμο ή να διατηρήσει την ειρήνη, αν το θέλει αρκετά, πολύ και για μεγάλο διάστημα.
Καμμιά εμπειρία δεν έχει αυθύπαρκτη αξία και όλες οι κινήσεις είναι στον ίδιο βαθμό διδακτικές. Υπό τον όρο βέβαια ότι στην ταπεινότερη ή πιο σπαρακτική εμπειρία, ο άνθρωπος είναι πάντοτε «παρών» και την υπομένει δίχως να αφοπλίζεται, εφοδιασμένος με όλη του τη διάυγεια.
Ο άνθρωπος όπως τον βλέπει ο Νίτσε: Ο G. είχε συλλάβει την ιδέα ενός άντρα δυνατού, με υψηλότατη παιδεία, επιδέξιου σε οτιδήποτε αφορά τη φυσική ζωή, που κρατούσε γερά τον έλεγχο του εαυτού του και σεβόταν την ίδια του την ατομικότητα, πρόθυμου να βάλει τη ζωή του σε κίνδυνο προκειμένου να απολαύσει το φυσικό στοιχείο σε όλο τον πλούτο και την έκτασή του, αρκετά δυνατού για την ελευθερία. Άνδρα ανεκτικού, όχι από αδυναμία αλλά από δύναμη, που ήξερε να αντλεί όφελος από ό,τι θα ήταν όλεθρος για τις μεσαίες φύσεις. Άνδρα για τον οποίο δεν υπάρχει πλέον τίποτα απαγορευμένο, ίσως μόνο η αδυναμία, είτε ονομάζεται βίτσιο, είτε αρετή…
Το συναίσθημα πρέπει να δίνει τη θέση του σε μια σαφή άποψη των πραγμάτων
Τίποτα δεν είναι άξιο μεγαλύτερης περιφρόνησης από το σεβασμό που βασίζεται στο φόβο
Δε θα γράφατε τόσα για τη μοναξιά αν ξέρατε να αντλήσετε απ’ αυτήν το μέγιστο
Ποια είναι η γοητεία αυτού του κενού, αυτής της ασχήμιας, αυτής της ανίας κάτω από έναν ανελέητο και θεσπέσιο ουρανό; Μπορώ να απαντήσω: η ανθρώπινη ύπαρξη. Για ένα ορισμένο είδος ανθρώπων, η ανθρώπινη ύπαρξη, παντού όπου είναι ωραία, αποτελεί και μια πατρίδα με χίλιες πρωτεύουσες. Το Οράν είναι μία από αυτές
«Να ζεις και να πεθαίνεις μπροστά σε ένα καθρέφτη.» Δε δίνουμε αρκετή έμφαση στο «να πεθαίνεις». Όταν ζει κανείς, δεν υπάρχει πρόβλημα. Η δυσκολία έγκειται στο να γίνει κανείς κύριος του θανάτου του.
Ο μεγάλος καλλιτέχνης μας μαθαίνει να βλέπουμε μέσα στη φύση ό,τι απ’ αυτήν μπόρεσε να απομονώσει το έργο του, κατά τρόπο αναντικατάστατο. Όλες οι γυναίκες γίνονται πίνακες του Ρενουάρ.
Πως γίνεται το πρόσωπο του, δεμένο με τόσους πόνους, να εξακολουθεί να είναι για μένα το πρόσωπο της ευτυχίας;
Όταν οι κρίσεις με εξανάγκαζαν να μένω μέρες και νύχτες όχι μονάχα άγρυπνος, αλλά και χωρίς να ξαπλώνω, να πίνω και να τρώω, τη στιγμή που η εξάντληση και ο πόνος αποκτούσαν τέτοιες διαστάσεις που πίστευα ότι δε θα συνερχόμουν ποτέ, αναλογιζόμουν κάποιον ταξιδιώτη πεταμένο στα χαλίκια, δηλητηριασμένο από ανθυγιεινά χόρτα, να τρέμει από πυρετό μέσα στα μουσκεμένα απ’ το θαλασσινό νερό ρούχα του, ταξιδιώτη που ωστόσο αισθανόταν καλύτερα ύστερα από δυο μέρες και ξανάπαιρνε στην τύχη το δρόμο του, αναζητώντας κάποιους κατοίκους, που μπορεί να ήταν και ανθρωποφάγοι. Το παράδειγμά του με τόνωνε, μου έδινε ελπίδες και ντρεπόμουν γιατί για μια στιγμή είχα χάσει το θάρρος μου.
Ίσως η σεξουαλική ζωή έχει δοθεί στον άνθρωπο για να τον κάνει να φεύγει απ’ τον αληθινό του δρόμο. Είναι το όπιο του. Σ’ αυτήν όλα αποκοιμιούνται.
Οι αμφιβολίες είναι ότι πιο ενδόμυχο έχουμε. Δεν πρέπει ποτέ να μιλάει κανείς για τις αμφιβολίες του – όποιες κι αν είναι.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να μαθαίνει ένα συγγραφέας είναι η τέχνη να μεταγράφει αυτό που νιώθει σ’ αυτό που θέλει να νιώσουν οι άλλοι.
Η αρρώστεια είναι ένα μοναστήρι που έχει τον κανόνα την άσκηση τις σιωπές και τις εμπνεύσεις του.
Πασκάλ: η πλάνη προέρχεται από τον αποκλεισμό
Οι θεοί έδωσαν στον άνθρωπο μεγάλες και λαμπρές αρετές, που τον καθιστούν ικανό για κάθε είδους κατακτήσεις. Του έδωσαν όμως συγχρόνως και μια αρετή πιο πικρή, που τον κάνει εκ των υστέρων να περιφρονεί όλα όσα μπορεί να κατακτήσει.
Αγαπάτε τις ιδέες – με πάθος, με το αίμα σας; Μένετε ξάγρυπνος για κάποια ιδέα; Νιώθετε πως θα παίζατε τη ζωή σας γι’ αυτήν; Πόσοι στοχαστές θα έκαναν πίσω;
Ο ξαφνικός φυσικός πόθος είναι εύκολος. Αλλά ο πόθος παράλληλα με την τρυφερότητα απαιτεί χρόνο. Πρέπει να διασχίσεις ολόκληρη την ερωτική χώρα πριν βρεις τη φλόγα του πόθου. Άραγε γι’ αυτό κανείς ποθεί, στην αρχή, τόσο δύσκολα ό,τι αγαπά;
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι σκέφτονταν πολύ περισσότερο από όσο διάβαζαν. Όλα άλλαξαν με την τυπογραφία. Διαβάζει κανείς περισσότερο από όσο σκέφτεται. Δεν έχουμε φιλοσοφίες μόνο σχόλια.
Κάθε ζωή που κατευθύνεται προς το χρήμα είναι ένας θάνατος. Η αναγέννηση βρίσκεται στην αφιλοκέρδεια
Ο χρόνος δεν περνάει γρήγορα όταν τον παρατηρούμε. Θαρρείς και κρατιέται στο βλέμμα. Ωστόσο επωφελείται από τις τέρψεις μας. Ίσως μάλιστα και να υπάρχουν δύο χρόνοι: αυτός που παρατηρούμε κι αυτός που μας μεταμορφώνει.
Αν συνεχίζεις να αγαπάς ειλικρινά ό,τι είναι πράγματι αξιαγάπητο και δεν ξοδεύεις την αγάπη σου σε πράγματα ασήμαντα και τιποτένια και ανούσια, θα αποκτήσεις σιγά σιγά περισσότερο φως και θα γίνεις πιο δυνατός.
Όταν έχεις κάνει ό,τι πρέπει για να καταλάβεις καλά, να αποδεχτείς και να ανεχθείς καλά τη φτώχεια, την αρρώστεια και τα ελαττώματά σου, σου απομένει μόνο ένα βήμα.
Όλοι παλεύουν – ο καθένας με τον τρόπο του. Η μοναδική ανανδρία είναι να γονατίζεις… Είδαμε νέους ηθικολόγους να βγαίνουν από το συρφετό, η θέση τους ήταν πάντοτε η ίδια: πρέπει να γονατίζει κανείς. Ωστόσο ο Ριέ απαντούσε: πρέπει να παλεύεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Επαναλαμβάνοντας αυτό τον κόσμο ίσως τον προδίδεις με μεγαλύτερη σιγουριά απ΄ ό,τι μεταμορφώνοντάς τον. Η καλύτερη φωτογραφία είναι ήδη προδοσία.
«Ο Χριστός πέθανε ίσως για κάποιον, όχι όμως για μένα». Ο άνθρωπος είναι ένοχος για το μοναδικό λόγο ότι δεν μπόρεσε να αντλήσει τα πάντα από τον εαυτό του – ένα λάθος που πήρε διαστάσεις από την αρχή.
Η μεγαλύτερη οικονομία που μπορεί κανείς να πραγματοποιήσει στην τάξη της σκέψης είναι να αποδεχτεί το ακατανόητο του κόσμου – και να ασχοληθεί με τον άνθρωπο.
Πανούκλα: ο τύπος που δέχεται φιλοσοφημένα την αρρώστεια των άλλων, ενώ μόλις αρρωστήσει ο καλύτερός του φίλος σηκώνει τον κόσμο στο πόδι. Άρα η αλληλεγγύη στον αγώνα είναι μάταιη, αφού θριαμβεύουν τα ατομικά συναισθήματα. Ταρού: περίεργο, έχετε μια φιλοσοφία θλιβερή κι ένα πρόσωπο ευτυχισμένο – τότε πρέπει να συμπεράνετε ότι η φιλοσοφία μου δεν είναι θλιβερή.
Η φήμη. Σας δίνεται από μετριότητες και τη μοιράζεστε με μετριότητες ή με τιποτένιους
Στα τριάντα του, ένας άνθρωπος θα έπρεπε να είναι κύριος του εαυτού του, να ξέρει ακριβώς τα ελαττώματα και τα προσόντα του, να γνωρίζει τα όριά του, να προβλέπει τις στιγμές αδυναμίας του. Να είναι αυτό που είναι και προπάντων να το αποδέχεται
Μόνο με συνεχή προσπάθεια μπορώ να δημιουργήσω. Η τάση μου είναι να αφήνομαι στην αδράνεια. Η βαθύτερη κλίση μου, και η πιο σίγουρη, είναι η σιωπή και η καθημερινότητα. Για να ξεφύγω από τη διάσπαση και τη σαγήνη του μηχανικού στοιχείου χρειάστηκαν χρόνια επιμονής. Ξέρω ωστόσο πως στέκω στα πόδια μου μέσα απ αυτή την προσπάθεια και πως αν έπαυα έστω και μια στιγμή θα καταβαραθρωνόμουν
Για να μεταβάλει μια σκέψη τον κόσμο, πρέπει κατ’ αρχήν να μεταβάλει τη ζωή του φορέα της. Να μεταβληθεί η ίδια σε παράδειγμα.
Νέμεσις – θεά του μέτρου. Όσοι ξεπερνούν το μέτρο θα καταστραφούν ανελέητα.
«Στην πραγματικότητα δε ζούμε παρά μόνο μερικές ώρες της ζωής μας…»
Η χαρά της ζωής διασκορπά, καταργεί τη συγκέντρωση, σταματάει κάθε ορμή προς το μεγαλείο. Αλλά χωρίς τη χαρά της ζωής… Όχι, δεν υπάρχει λύση. Εκτός κι αν από ένα μεγάλο έρωτα δημιουργήσεις μια ρίζα και βρεις εκεί την πηγή της ζωής, χωρίς να τιμωρηθείς για αντιπερισπασμό.
Στην αρχή γεν αγαπάμε κανένα. Κατόπιν τους αγαπάμε όλους γενικά. Στη συνέχεια αγαπάμε ορισμένους, ύστερα μόνον ένα και ύστερα τον ένα.
Όσο ο άνθρωπος δεν έχει δαμάσει τον πόθο, δεν έχει δαμάσει τίποτα. Και δεν τον δαμάζει σχεδόν ποτέ.
Όταν έχεις δει μια και μοναδική φορά τη λάμψη της ευτυχίας στο πρόσωπο ενός πλάσματος που αγαπάς, καταλαβαίνεις ότι δεν είναι δυνατό να υπάρχει άλλη τάση στον άνθρωπο παρά μόνο να προκαλεί αυτό το φως στα πρόσωπα που τον περιστοιχίζουν… Και σε σπαράζει η σκέψη της δυστυχίας και του σκοταδιού που ρίχνεις, με το γεγονός και μόνο της ζωής σου, στις καρδιές που συναντάς.
Ο έρωτας μπορεί να είναι μεγάλος ακόμα κι αν ο εραστής δεν είναι. Αλλά δεν ήταν ακόμα έτοιμος γι’ αυτή την τρομερή ταπεινοφροσύνη.
Αν υπάρχει ψυχή είναι πλάνη να πιστεύουμε ότι μας έχει δοθεί δημιουργημένη. Η ψυχή δημιουργείται εδώ, κατά τη διάρκεια όλης της ζωής μας. Και το να ζει κανείς δεν είναι παρά ο μακρύς αυτός και βασανιστικός τοκετός. Όταν η ψυχή είναι έτοιμη, δημιουργημένη από εμάς και τον πόνο, είναι η ώρα του θανάτου.
Σε τελευταία ανάλυση, δεν είδα ποτέ πολύ ξεκάθαρα μέσα μου. Αλλά ακολουθούσα πάντοτε, από ένστικτο, ένα αόρατο άστρο…
Μόνο οι τρελοί κι οι ανίσχυροι στενοχωριούνται για το αδύνατο. Και, παρ’ όλα αυτά, πρέπει κανείς να είναι πολύ τολμηρός. – Χρειάζεται μεγάλη γενναιότητα για να τολμάς να είσαι ο εαυτός σου – η δουλειά δεν αποσκοπεί μόνο στην παραγωγή έργων αλλά και στην αξιολόγηση του χρόνου – Η ικανοποίηση εκείνου που εργάστηκε και χρησιμοποίησε κατάλληλα τη μέρα του είναι απεριόριστη.
Ο Ντελακρουά έχει δίκιο. Όλες οι μέρες που δεν καταγράφονται μοιάζουν μέρες που δεν υπήρξαν.
«Μόλις έβλεπα στο πρόσωπο της μια έκφραση πόνου, η θέλησή της γινόταν και δική μου: ένιωθα άνετα μόνον όταν ήταν ευχαριστημένη από μένα»
Παρεξήγηση ως προς την τρυφερότητα λέει ο Νίτσε. Όχι μια δουλική τρυφερότητα που υποτάσσεται και εξευτελίζεται, που εξιδανικεύει και ξεγελιέται – αλλά μια τρυφερότητα θεία, που περιφρονεί και που αγαπά, που μεταμορφώνει και εξυψώνει το αντικείμενο της αγάπης της.
Η καρδιά δεν είναι τα πάντα. Πρέπει να είναι, γιατί χωρίς αυτήν… Ωστόσο, πρέπει να κυριαρχείται και να μεταμορφώνεται.
Όλο το έργο μου είναι ειρωνικό
Ο πιο διαρκής πειρασμός, εναντίον του οποίου δεν έπαψα ποτέ να κάνω εξουθενωτικό πόλεμο είναι ο κυνισμός.
Το παράλογο του έρωτα είναι ότι επιθυμεί κανείς να τον επισπεύσει και να χάσει τις μέρες της αναμονής. Δηλαδή επιθυμεί να πλησιάσει στο τέλος. Από μια άποψη, ο έρωτας συμπίπτει με το θάνατο.
Όταν κανείς έχει την τύχη να ζει μέσα στο σύμπαν της διανόησης, τι τρέλα να εύχεται να ζει με τις κραυγές μέσα στο τρομερό σπίτι του πάθους.
Ο ακρωτηριασμός που αφήνει στο τέλος είναι τόσο μεγαλύτερος όσο πιο απότομα σταματά κανείς την εξέλιξή του. Αν ο έρωτας δεν είναι δημιουργικός, εμποδίζει εσαεί κάθε αληθινή δημιουργία. Είναι τύρρανος και μάλιστα τύρρανος υποδεέστερος.
Συγχώρεσε με που έχω λιγότερο πνεύμα απ’ ό,τι έρωτα, λιγότερη τύχη απ΄ ό,τι πόθο και που αγαπώ ψηλότερα απ΄ όσο μπορώ να φτάσω. […] Εκείνη έλειπε οι μέρες έκλαιγαν, κάθε νύχτα ήταν και μια πληγή..

1 σχόλιο:

  1. Θα μπορούσα να έχω ένα αντίτυπο απο αυτό; Είμαι μεγάλος φαν

    Κουτσιούκης Απόστολος-φοιτητής π. πατρών
    apostoliskoutsioukis@yahoo.gr

    ΑπάντησηΔιαγραφή